Memur ve emeklilerin gözü kulağı, enflasyon sayıları ve akabinde açıklanacak artırım oranında. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kabine toplantısı sonrası yaptığı açıklamada, memur maaşlarına yapılacak artırım ölçüsüyle ilgili süreci başlattıklarını söyledi.
Erdoğan, “5 Temmuz Çarşamba günü 6 aylık enflasyon oranlarımız netleşmiş olacaktır. Enflasyon oranlarının aşikâr olmasıyla birlikte biz de memur ve emeklilerimize verdiğimiz kelamları yerine getireceğiz. Tatile girmeden önce Meclis onayı gerektiren tüm konuları parlamentomuzun takdirine sunacağız.” dedi.
Peki, memurun temmuz artırımı ne kadar olacak, nasıl belirlenecek? Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Tarkan Güçlü, olası alternatifleri sıraladı:
“HAFTA SONUNA KALMADAN BELİRLİ OLACAK”
“Memurun artırım oranı bu hafta sonuna kalmadan belirli olacak. Çarşamba günü enflasyon açıklandıktan sonra ya o günün akşamında esasen çalışmalar yapıldı, yapılıyor. Bugün muhtemelen sayın Cumhurbaşkanımıza bir sunum yapıldı. Burada farklı alternatifler ve simülasyonlar sayın Cumhurbaşkanımıza sunulmuştur. Enflasyon beklenecek çarşamba günü. Yapılan çalışmalar o enflasyonla birlikte ilan edilecektir. Ya o gün ya sonraki gün Meclis etabı başlayacaktır. Memurlar ayın 15’inde maaşlarını alıyorlar lakin en azından 1 hafta öncesinden bordroların hazırlanmış olması gerekiyor. Hasebiyle yeni artırımlı maaşları alabilmeleri için hafta sonu da dahil o günlerde bitmesi lazım. Yasal mevzuatın detaylı bir düzenleme olmayacağını düşünüyorum. Toplu kontratın 4. 6 ay artırım diliminin ilgili hususu değişecek. Meclis basamağında kurulda da çok tartışılacağını düşünmüyorum. 4 milyon civarında etkin memuru, yaklaşık 15 milyon emekliyi ilgilendiren bir düzenlemenin TBMM basamağının da süratli olacağını düşünüyorum.”
“TAHMİNİM YÜZDE 25+7-8 BİN LİRA ORTASINDA SEYYANEN”
“Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatıyla Cumhurbaşkanı Yardımcımız Cevdet Yılmaz başkanlığında bir çalışma yapıldı. Bürokratlar ve bakan yardımcıları seviyesinde de bu çalışmalar devam etti. Bu çalışmalarda farklı alternatifler ortaya çıktı. Başından beri şunu savunuyorum: Sayın Cumhurbaşkanı en düşük kamu vazifelisi maaşının 22 bin lira olacağını söyledi. Mevcut duruma nazaran en düşük memur maaşının yüzde 85 civarı bir artışı manasına geliyor. Bu bütün kamu çalışanlarına verilir mi? Başından beri söylüyorum. Bu ihtimal çok mümkün görünmüyor. Yapılacak artışın bir ölçüsü oransal, geriye kalan da seyyanen yapılacaktır diye düşünüyorum. İddiam bilhassa yüzde 25 düzeylerinde bir oransal artırım verilip üzerine de 7-8 bin lira ortasında seyyanen artırım verilme ihtimalini kuvvetle mümkün olacağını düşünüyorum. Bu formülle en düşük devlet memuru maaşını 22 bin liraya çıkaran bu durum bütün kamu görevlilerine yansıtılacaktır. Her bir kamu vazifelisi aldığı maaşa nazaran herkese eşit oranda oransal ve seyyanen yapılacak artırımın maaşlardaki tesiri de farklı kalemlerde olacak. Yüzde 85’ten başlayacak.”
MEMUR ARTIRIMIYLA İLGİLİ MÜMKÜN SİMÜLASYONLAR
“Örneğin maaşı 15 bin lira olan bir kamu görevlisini düşünelim. Yüzde 25 artırım verildiği takdirde 18 bin 750 liraya çıkar. 7 bin lira seyyanen verildiği takdirde 25 bin 750 lira olur. Bunun maaş artışı ise yüzde 71’e tekabül eder. Her bir kamu çalışanı mevcut maaşını yüzde 25 artırıp üzerine 7 ya da 8 bin lira koyduğunda kendi maaşındaki artışın oranını görebilir.
Yine öteki bir simülasyon üzerinden söyleyelim. 20 bin lira alan bir kamu vazifelisi yüzde 25 artırım verildiği takdirde 25 bin liraya çıkar. 7 bin lira seyyanen artırımla 32 bin liraya çıkar. Buradaki artış yüzde 60’a tekabül eder. 8 bin lira seyyanen verildiği takdirde 33 bine çıkar, artış yüzde 65’e tekabül eder.
30 bin lira alan birisi yüzde 25 ve 7 bin seyyanenle 44 bin 500, 8 bin verilirse 45 bin 500 olur. 7 bin seyyanende yüzde 48 artışa tekabül eder, 8 bin lira verildiğinde bunun da karşılığı yüzde 51’e tekabül eder.
Tabi biz bunu yalnızca bir örnek üzerinden, varolan alternatiflerden iddia ediyoruz. Son 1 haftadır en kuvvetli gördüğüm ihtimal bu. Elbette hem Çalışma Bakanlığımızın hem Hazine ve Maliye Bakanlığımızın bu hususlarda büyük deneyimleri var. Onlar farklı alternatifler, farklı modeller, farklı teklifler de sunabilirler. Fakat bir akademisyen olarak, bu işin 25 yıldır içinde olan biri olarak bana en makul gelen alternatiflerden birisi bu. Dikkat ederseniz oransal bir artırım ve seyyanen bir artırım bütün kamu görevlilerine verildiğinde maaşlarındaki tesiri yüzde 85’ten başlayarak yüzde 40’lara gidecek bir skala oluşturacaktır. Bu nedenle yansıması kademeli olacak diyoruz. Artış kademeli değil, artış herkese bir ölçü oransal, bir ölçü seyyanen yapılacak fakat maaşlardaki tesiri oransal kademeli olacak.”
EMEKLİNİN ARTIRIMI NE KADAR OLACAK?
“Emeklileri ikiye ayırmak gerekiyor. Eski kanunumuzda SSK’lılar, Bağ-Kurlular ve Emekli Sandığına tabi olan memurlar vardı. Artık bunlar 4A, 4B ve 4C diye geçiyor. Biz o nedenle emekli maaşı artışlarında evvel ikiye ayırıyoruz. Birinci küme memur emeklilerinin artışları memur maaşlarına nazaran belirleniyor. Hem memurların hem memur emeklilerinin toplu kontrat kararlarına nazaran maaş artışları belirleniyor. Mevcutta yüzde 6 artırım yapılacaktı bir de enflasyon farkı olacaktı. Çarşamba günü açıklanacak enflasyon hariç olmak üzere enflasyon farkıyla birlikte memur ve memur emeklilerinin alacağı artış oranı yüzde 13,13’tü. Ancak çarşambayı bekliyoruz, refah artışı olacağı için bunun bir manası kalmadı aslında.
Haziran ayı diyelim ki 2-3 ortasında bir enflasyon çıktı. Yüzde 16-17’lik bir artışa tekabül etti. En düşük memur maaşına verilecek refah hissesinin yüzde 66-67 olduğunu gösteriyor. Bu öbür kümelerde değişkenlik gösterecek lakin en düşüğü yüzde 20’ye tekabül edecek bir refah artışından bahsediyoruz. Biz o gün daha çok SSK ve Bağ-Kur emeklileri için artış oranını bekleyeceğiz. Orada mevcut yasaya nazaran memura verilen artışlar memur emeklilerine de direkt yansıyor. Tabi şimdiden bunun nasıl yansıyacağı bunu daha derli toplu bir biçimde çarşamba net bir biçimde göreceğiz.
SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin ise temmuzda yapılacak maaş artışları, 2023’ün ocak ve haziran aylarındaki TÜFE’nin 6 aylık TÜFE oranında yapılacak. Şu anda 5 aylık TÜFE 15,26. Buna haziran TÜFE’si de eklenecek. Fakat geçmiş periyotlarda son 1,5-2 yılda olduğu üzere bilhassa bu hayat pahalılığına karşı sayın Cumhurbaşkanımız dediği üzere enflasyona karşı dar ve sabit gelirlileri müdafaa anlayışı sürüyor. Ocak ayında 6 aylık enflasyon 15,40 gelmişti, Sayın Cumhurbaşkanımız bunu SSK ve Bağ-Kur emeklileri için yüzde 30’a tamamlamıştı. Yani neredeyse gerçekleşen enflasyon oranında bir refah hissesiyle emeklilere yüzde 30’luk bir artış yapılmıştı. Kanunla yapılmıştı bu.
Diyelim ki 2-3 aralığında bir enflasyon açıklandı. Bu da diyelim ki SSK ve Bağ-Kur emeklileri için yüzde 18 üzere bir artırıma tekabül etti. Şöyle olacak. Buna ne kadar refah hissesi ek edileceğini düşüneceğiz. Artış diyelimki yüzde 18 oldu SSK ve Bağ-Kur emeklileri için. Bu artış ne kadar refah hissesi görür onu da çarşamba günü bekleyeceğiz. Bence sayın Cumhurbaşkanımızın bilhassa “haziran enflasyonunun 5 Temmuz’da açıklanmasını bekleyeceğiz” cümlesinin temel amacının burada SSK ve Bağ-Kur emeklilerine yapılacak artışın evvel 6 aylık durumu görüp onun üzerine ne kadar refah hissesi verileceğine ait olduğu için enflasyon sayılarının bekleneceğini düşünüyorum.”
Erdoğan, “5 Temmuz Çarşamba günü 6 aylık enflasyon oranlarımız netleşmiş olacaktır. Enflasyon oranlarının aşikâr olmasıyla birlikte biz de memur ve emeklilerimize verdiğimiz kelamları yerine getireceğiz. Tatile girmeden önce Meclis onayı gerektiren tüm konuları parlamentomuzun takdirine sunacağız.” dedi.
Peki, memurun temmuz artırımı ne kadar olacak, nasıl belirlenecek? Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Tarkan Güçlü, olası alternatifleri sıraladı:
“HAFTA SONUNA KALMADAN BELİRLİ OLACAK”
“Memurun artırım oranı bu hafta sonuna kalmadan belirli olacak. Çarşamba günü enflasyon açıklandıktan sonra ya o günün akşamında esasen çalışmalar yapıldı, yapılıyor. Bugün muhtemelen sayın Cumhurbaşkanımıza bir sunum yapıldı. Burada farklı alternatifler ve simülasyonlar sayın Cumhurbaşkanımıza sunulmuştur. Enflasyon beklenecek çarşamba günü. Yapılan çalışmalar o enflasyonla birlikte ilan edilecektir. Ya o gün ya sonraki gün Meclis etabı başlayacaktır. Memurlar ayın 15’inde maaşlarını alıyorlar lakin en azından 1 hafta öncesinden bordroların hazırlanmış olması gerekiyor. Hasebiyle yeni artırımlı maaşları alabilmeleri için hafta sonu da dahil o günlerde bitmesi lazım. Yasal mevzuatın detaylı bir düzenleme olmayacağını düşünüyorum. Toplu kontratın 4. 6 ay artırım diliminin ilgili hususu değişecek. Meclis basamağında kurulda da çok tartışılacağını düşünmüyorum. 4 milyon civarında etkin memuru, yaklaşık 15 milyon emekliyi ilgilendiren bir düzenlemenin TBMM basamağının da süratli olacağını düşünüyorum.”
“TAHMİNİM YÜZDE 25+7-8 BİN LİRA ORTASINDA SEYYANEN”
“Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatıyla Cumhurbaşkanı Yardımcımız Cevdet Yılmaz başkanlığında bir çalışma yapıldı. Bürokratlar ve bakan yardımcıları seviyesinde de bu çalışmalar devam etti. Bu çalışmalarda farklı alternatifler ortaya çıktı. Başından beri şunu savunuyorum: Sayın Cumhurbaşkanı en düşük kamu vazifelisi maaşının 22 bin lira olacağını söyledi. Mevcut duruma nazaran en düşük memur maaşının yüzde 85 civarı bir artışı manasına geliyor. Bu bütün kamu çalışanlarına verilir mi? Başından beri söylüyorum. Bu ihtimal çok mümkün görünmüyor. Yapılacak artışın bir ölçüsü oransal, geriye kalan da seyyanen yapılacaktır diye düşünüyorum. İddiam bilhassa yüzde 25 düzeylerinde bir oransal artırım verilip üzerine de 7-8 bin lira ortasında seyyanen artırım verilme ihtimalini kuvvetle mümkün olacağını düşünüyorum. Bu formülle en düşük devlet memuru maaşını 22 bin liraya çıkaran bu durum bütün kamu görevlilerine yansıtılacaktır. Her bir kamu vazifelisi aldığı maaşa nazaran herkese eşit oranda oransal ve seyyanen yapılacak artırımın maaşlardaki tesiri de farklı kalemlerde olacak. Yüzde 85’ten başlayacak.”
MEMUR ARTIRIMIYLA İLGİLİ MÜMKÜN SİMÜLASYONLAR
“Örneğin maaşı 15 bin lira olan bir kamu görevlisini düşünelim. Yüzde 25 artırım verildiği takdirde 18 bin 750 liraya çıkar. 7 bin lira seyyanen verildiği takdirde 25 bin 750 lira olur. Bunun maaş artışı ise yüzde 71’e tekabül eder. Her bir kamu çalışanı mevcut maaşını yüzde 25 artırıp üzerine 7 ya da 8 bin lira koyduğunda kendi maaşındaki artışın oranını görebilir.
Yine öteki bir simülasyon üzerinden söyleyelim. 20 bin lira alan bir kamu vazifelisi yüzde 25 artırım verildiği takdirde 25 bin liraya çıkar. 7 bin lira seyyanen artırımla 32 bin liraya çıkar. Buradaki artış yüzde 60’a tekabül eder. 8 bin lira seyyanen verildiği takdirde 33 bine çıkar, artış yüzde 65’e tekabül eder.
30 bin lira alan birisi yüzde 25 ve 7 bin seyyanenle 44 bin 500, 8 bin verilirse 45 bin 500 olur. 7 bin seyyanende yüzde 48 artışa tekabül eder, 8 bin lira verildiğinde bunun da karşılığı yüzde 51’e tekabül eder.
Tabi biz bunu yalnızca bir örnek üzerinden, varolan alternatiflerden iddia ediyoruz. Son 1 haftadır en kuvvetli gördüğüm ihtimal bu. Elbette hem Çalışma Bakanlığımızın hem Hazine ve Maliye Bakanlığımızın bu hususlarda büyük deneyimleri var. Onlar farklı alternatifler, farklı modeller, farklı teklifler de sunabilirler. Fakat bir akademisyen olarak, bu işin 25 yıldır içinde olan biri olarak bana en makul gelen alternatiflerden birisi bu. Dikkat ederseniz oransal bir artırım ve seyyanen bir artırım bütün kamu görevlilerine verildiğinde maaşlarındaki tesiri yüzde 85’ten başlayarak yüzde 40’lara gidecek bir skala oluşturacaktır. Bu nedenle yansıması kademeli olacak diyoruz. Artış kademeli değil, artış herkese bir ölçü oransal, bir ölçü seyyanen yapılacak fakat maaşlardaki tesiri oransal kademeli olacak.”
EMEKLİNİN ARTIRIMI NE KADAR OLACAK?
“Emeklileri ikiye ayırmak gerekiyor. Eski kanunumuzda SSK’lılar, Bağ-Kurlular ve Emekli Sandığına tabi olan memurlar vardı. Artık bunlar 4A, 4B ve 4C diye geçiyor. Biz o nedenle emekli maaşı artışlarında evvel ikiye ayırıyoruz. Birinci küme memur emeklilerinin artışları memur maaşlarına nazaran belirleniyor. Hem memurların hem memur emeklilerinin toplu kontrat kararlarına nazaran maaş artışları belirleniyor. Mevcutta yüzde 6 artırım yapılacaktı bir de enflasyon farkı olacaktı. Çarşamba günü açıklanacak enflasyon hariç olmak üzere enflasyon farkıyla birlikte memur ve memur emeklilerinin alacağı artış oranı yüzde 13,13’tü. Ancak çarşambayı bekliyoruz, refah artışı olacağı için bunun bir manası kalmadı aslında.
Haziran ayı diyelim ki 2-3 ortasında bir enflasyon çıktı. Yüzde 16-17’lik bir artışa tekabül etti. En düşük memur maaşına verilecek refah hissesinin yüzde 66-67 olduğunu gösteriyor. Bu öbür kümelerde değişkenlik gösterecek lakin en düşüğü yüzde 20’ye tekabül edecek bir refah artışından bahsediyoruz. Biz o gün daha çok SSK ve Bağ-Kur emeklileri için artış oranını bekleyeceğiz. Orada mevcut yasaya nazaran memura verilen artışlar memur emeklilerine de direkt yansıyor. Tabi şimdiden bunun nasıl yansıyacağı bunu daha derli toplu bir biçimde çarşamba net bir biçimde göreceğiz.
SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin ise temmuzda yapılacak maaş artışları, 2023’ün ocak ve haziran aylarındaki TÜFE’nin 6 aylık TÜFE oranında yapılacak. Şu anda 5 aylık TÜFE 15,26. Buna haziran TÜFE’si de eklenecek. Fakat geçmiş periyotlarda son 1,5-2 yılda olduğu üzere bilhassa bu hayat pahalılığına karşı sayın Cumhurbaşkanımız dediği üzere enflasyona karşı dar ve sabit gelirlileri müdafaa anlayışı sürüyor. Ocak ayında 6 aylık enflasyon 15,40 gelmişti, Sayın Cumhurbaşkanımız bunu SSK ve Bağ-Kur emeklileri için yüzde 30’a tamamlamıştı. Yani neredeyse gerçekleşen enflasyon oranında bir refah hissesiyle emeklilere yüzde 30’luk bir artış yapılmıştı. Kanunla yapılmıştı bu.
Diyelim ki 2-3 aralığında bir enflasyon açıklandı. Bu da diyelim ki SSK ve Bağ-Kur emeklileri için yüzde 18 üzere bir artırıma tekabül etti. Şöyle olacak. Buna ne kadar refah hissesi ek edileceğini düşüneceğiz. Artış diyelimki yüzde 18 oldu SSK ve Bağ-Kur emeklileri için. Bu artış ne kadar refah hissesi görür onu da çarşamba günü bekleyeceğiz. Bence sayın Cumhurbaşkanımızın bilhassa “haziran enflasyonunun 5 Temmuz’da açıklanmasını bekleyeceğiz” cümlesinin temel amacının burada SSK ve Bağ-Kur emeklilerine yapılacak artışın evvel 6 aylık durumu görüp onun üzerine ne kadar refah hissesi verileceğine ait olduğu için enflasyon sayılarının bekleneceğini düşünüyorum.”