Geçen hafta yazdığım başka bir yazıda (Kaynak:1) “patlama” kelimesini dilimizdeki olumlu manada kullanmış ve 2023 yılında stabilparaların çok fazla gelişeceğini, geçmişte DeFi ve NFT’nin yaptığı gibi konuşulan ana trend haline geleceklerini “işlem çeşidine göre Ethereum platformunun kullanımı” başlıklı bir grafikten yararlanarak iddia etmiştim. Şimdi ona paralel olarak yazdığım bu ikinci yazıda ise, olumsuz manada patlama olasılığını mercek altına alacağım.
1) Paxos’un başına gelenler
Geçenlerde, Amerika’nın sermaye piyasası düzenleme kuruluşu olan SEC, BUSD’nin üreticisi Paxos’a yolladığı uyarı mektubu ile faaliyetine son vermesi gerektiğini bildirdi. Paxos da geçtiğimiz haftalarda yaptığı açıklamada SEC’in BUSD’yi bir menkul kıymet olarak tanımlamasına katılmadıklarını ifade etmişti. Paxos CEO’su Cascarilla, SEC’den gelen bildirimin ardından Binance ile ilişkilerini sonlandıracaklarını söyledi. (Kaynak:2) Tüm bunlar akıllara stabilpara’ların geleceğinde karanlık bulutlar mı var sorusunu getirdi. Şu anda dünyada algoritmik ve algoritmik olmayan diye ayırdığımız iki çeşit stabilpara var: Algoritmik olmayan stabilpara’ların da en önemli 3 temsilcisi, pazar büyüklüklerine göre, a. USDT, Tether olarak da biliniyor, şu an değeri yaklaşık 71 milyar dolar; b. USDC, pazar büyüklüğü 44 milyar dolar; ve c. BUSD, pazar büyüklüğü 8.9 milyar dolar. Algoritmik stabilparaların en büyüğü olan DAI’nin pazar büyüklüğü ise 5 milyar dolar civarında. BUSD’nin yasaklanma nedeni Binance bünyesinde Rus vatandaşlar tarafından, bu kullanıcılar resmi olarak kayıt olmadan BUSD üzerinden para transferi yapıyor olmaları olabilir. Yaptırım uygulanan bir ülke olan Rusya’nın ve Binance borsasının, açıkça söylenmeden BUSD üzerinden uyarılmış olması söz konusu olabilir.
2) USDT ve USDC’nin geleceği var mı?
Stabilparalar arasında en büyükleri olan USDT’nin ülkemizde de bölge ülkelerinde de hayli yüksek volümde alım satımı yapılmakta. Tether’in son 24 saatteki işlem hacmi 20 milyar dolar olmuş. USDC’nin son 24 saatteki tüm işlem trafiği ise Tether’in onda biri kadar, yaklaşık 2 milyar USD. Circle şirketinin denetimindeki USDC’nin arkasında kuvvetli finansal gruplar var. USDC’nin kendi web sitesinde yazdığına göre BlackRock ve BNY Mellon gibi fonlar bu stabilpara için saklama hizmeti vermekteler. USDT ise bugüne kadar BitFinex’le alakalı olması dışında, arkasında nasıl bir finansal kuvvet olduğu konusunda dışarıya net bir görüntü vermedi. Ama belli ki onun da arkasında sağlam destekçileri var. Bu iki stabilpara ABD’deki regülasyon
kurumlarına uyumlu çalışmaya devam ediyorlar. Görünen o ki SEC ve Amerikan devlet yönetimi stabilparalar rejiminde bu iki oyuncu ile devam edecek. Belki bu ikisinin yakında resmen lisans alıp, Visa ve MasterCard gibi bir duopoly hale geldiklerini göreceğiz: Rakip gibi görünen ama aslında birbirine benzeyen ve destekleyen iki şirket.
3) Algoritmik Stabilpara olacak mı?
Algoritmik stabilparaların ileride var olmaya devam edeceklerini ancak kullanım alanlarının uluslararası ticaret olmayacağını düşünüyorum.
4) Uluslararası ticaret stabilparalarla mı yapılacak?
Şu anda anlayabildiğim kadarıyla USDT, Asya tarafında ağırlıklı olarak uluslararası ticarette kullanılsa da muhtemelen bir miktarı da örtülü işlerde kullanılıyor. İkincisini azaltmak isteyenin yapacağı ilk şey bankalar arası transferde kullanılan SWIFT’de olana benzer bir filtreyi devreye alıp, “temiz USDT” ve “kirli USDT” gibi bir ayrıma gitmek olur. Bakalım ileride böyle bir şey olacak mı?
5) Dolara endeksli stabilparalar sınırlanırsa yerine ne gelebilir?
Dolara endeksli stabilparalar üzerine gelebilecek herhangi bir global tehditte bunların yerini hemen altına, gümüşe, Çin parası yuana ve Rus rublesine endeksli başka stabilparalar alır. Zaten eğer dolara endeksli stabilparalar gözden düşer ise, bu, ya onlara regülatif yasaklama geldiğinde, ya da insanların global tercihlerinin değişmesi sonucunda olur.
Ben CBDC’lerin (merkez bankası dijital paraları) kullanıma girmelerinin sonucunda stabilparaların gözden düşecekleri kanaatinde değilim. Böyle bir görüş var şu anda ekosistemde, ama ben buna katılmıyorum. Şu anda bankalar tarafında CBDC’lere alternatif olabilecek “Custody Token” adlı bir çalışma daha var, bir JP Morgan ortaklığı olan Onyx bankası liderliğinde bu çalışma yürütülüyor. Ticari bankaların, bazı ülkelerin merkez bankalarının yaptığı CBDC çalışmalarını kendi aralarında nasıl karşıladıklarını bilmiyorum, ama şu ana kadar ben varoluşsal tehdit algılıyorlarmış gibi bir izlenim almadım.
6) Başka ne olabilir?
Gelecekte bugün bildiğimiz stabilpara’lar arasına “vadeli stabilpara” kavramının da dahil olacağını düşünüyorum. Vadeli stabilpara demek, belli bir varlığa, mesela buğday, mısır veya petrol gibi metalara endeksli olduğu halde üzerinde bir vade olan ve vadesinden önce fiat paraya endeksli bir stabilparaya, mesela USDT’ye dönülemeyen ama ülkeler arası ele alış-verişte yine de kullanılabilen bir varlığın çıkabileceğini düşünüyorum.
Sonuç:
Stabilparaların kripto kullanımının dünyada artmaya devam ettiği ve Çinlilerin de Hong Kong üzerinden yeniden kripto alış-verişine izin verdikleri bir dünyada USDT ve USDC’nin yasaklanabileceğine ihtimal vermiyorum. Ancak, düzenlemecilerin en azından bu token’lar üzerine gitmek isterse ne yapabileceğini BUSD örneğinde görmüş olduk. USDT ve/veya USDC’ye yasaklama gelmesini ihtimal dahilinde görmüyorum ancak doların rezerv para statüsünü korumak konusunda, uzun vadede bu kriptoparaların dolara fayda getirebilecekleri kadar zarar da getirebileceğini düşünüyorum.
Kaynaklar:
1- https://tr.cointelegraph.com/news/is-this-the-year-stablecoins-explode
2- https://tr.cointelegraph.com/news/paxos-says-it-is-in-constructive-discussions-with-the-sec
1) Paxos’un başına gelenler
Geçenlerde, Amerika’nın sermaye piyasası düzenleme kuruluşu olan SEC, BUSD’nin üreticisi Paxos’a yolladığı uyarı mektubu ile faaliyetine son vermesi gerektiğini bildirdi. Paxos da geçtiğimiz haftalarda yaptığı açıklamada SEC’in BUSD’yi bir menkul kıymet olarak tanımlamasına katılmadıklarını ifade etmişti. Paxos CEO’su Cascarilla, SEC’den gelen bildirimin ardından Binance ile ilişkilerini sonlandıracaklarını söyledi. (Kaynak:2) Tüm bunlar akıllara stabilpara’ların geleceğinde karanlık bulutlar mı var sorusunu getirdi. Şu anda dünyada algoritmik ve algoritmik olmayan diye ayırdığımız iki çeşit stabilpara var: Algoritmik olmayan stabilpara’ların da en önemli 3 temsilcisi, pazar büyüklüklerine göre, a. USDT, Tether olarak da biliniyor, şu an değeri yaklaşık 71 milyar dolar; b. USDC, pazar büyüklüğü 44 milyar dolar; ve c. BUSD, pazar büyüklüğü 8.9 milyar dolar. Algoritmik stabilparaların en büyüğü olan DAI’nin pazar büyüklüğü ise 5 milyar dolar civarında. BUSD’nin yasaklanma nedeni Binance bünyesinde Rus vatandaşlar tarafından, bu kullanıcılar resmi olarak kayıt olmadan BUSD üzerinden para transferi yapıyor olmaları olabilir. Yaptırım uygulanan bir ülke olan Rusya’nın ve Binance borsasının, açıkça söylenmeden BUSD üzerinden uyarılmış olması söz konusu olabilir.
2) USDT ve USDC’nin geleceği var mı?
Stabilparalar arasında en büyükleri olan USDT’nin ülkemizde de bölge ülkelerinde de hayli yüksek volümde alım satımı yapılmakta. Tether’in son 24 saatteki işlem hacmi 20 milyar dolar olmuş. USDC’nin son 24 saatteki tüm işlem trafiği ise Tether’in onda biri kadar, yaklaşık 2 milyar USD. Circle şirketinin denetimindeki USDC’nin arkasında kuvvetli finansal gruplar var. USDC’nin kendi web sitesinde yazdığına göre BlackRock ve BNY Mellon gibi fonlar bu stabilpara için saklama hizmeti vermekteler. USDT ise bugüne kadar BitFinex’le alakalı olması dışında, arkasında nasıl bir finansal kuvvet olduğu konusunda dışarıya net bir görüntü vermedi. Ama belli ki onun da arkasında sağlam destekçileri var. Bu iki stabilpara ABD’deki regülasyon
kurumlarına uyumlu çalışmaya devam ediyorlar. Görünen o ki SEC ve Amerikan devlet yönetimi stabilparalar rejiminde bu iki oyuncu ile devam edecek. Belki bu ikisinin yakında resmen lisans alıp, Visa ve MasterCard gibi bir duopoly hale geldiklerini göreceğiz: Rakip gibi görünen ama aslında birbirine benzeyen ve destekleyen iki şirket.
3) Algoritmik Stabilpara olacak mı?
Algoritmik stabilparaların ileride var olmaya devam edeceklerini ancak kullanım alanlarının uluslararası ticaret olmayacağını düşünüyorum.
4) Uluslararası ticaret stabilparalarla mı yapılacak?
Şu anda anlayabildiğim kadarıyla USDT, Asya tarafında ağırlıklı olarak uluslararası ticarette kullanılsa da muhtemelen bir miktarı da örtülü işlerde kullanılıyor. İkincisini azaltmak isteyenin yapacağı ilk şey bankalar arası transferde kullanılan SWIFT’de olana benzer bir filtreyi devreye alıp, “temiz USDT” ve “kirli USDT” gibi bir ayrıma gitmek olur. Bakalım ileride böyle bir şey olacak mı?
5) Dolara endeksli stabilparalar sınırlanırsa yerine ne gelebilir?
Dolara endeksli stabilparalar üzerine gelebilecek herhangi bir global tehditte bunların yerini hemen altına, gümüşe, Çin parası yuana ve Rus rublesine endeksli başka stabilparalar alır. Zaten eğer dolara endeksli stabilparalar gözden düşer ise, bu, ya onlara regülatif yasaklama geldiğinde, ya da insanların global tercihlerinin değişmesi sonucunda olur.
Ben CBDC’lerin (merkez bankası dijital paraları) kullanıma girmelerinin sonucunda stabilparaların gözden düşecekleri kanaatinde değilim. Böyle bir görüş var şu anda ekosistemde, ama ben buna katılmıyorum. Şu anda bankalar tarafında CBDC’lere alternatif olabilecek “Custody Token” adlı bir çalışma daha var, bir JP Morgan ortaklığı olan Onyx bankası liderliğinde bu çalışma yürütülüyor. Ticari bankaların, bazı ülkelerin merkez bankalarının yaptığı CBDC çalışmalarını kendi aralarında nasıl karşıladıklarını bilmiyorum, ama şu ana kadar ben varoluşsal tehdit algılıyorlarmış gibi bir izlenim almadım.
6) Başka ne olabilir?
Gelecekte bugün bildiğimiz stabilpara’lar arasına “vadeli stabilpara” kavramının da dahil olacağını düşünüyorum. Vadeli stabilpara demek, belli bir varlığa, mesela buğday, mısır veya petrol gibi metalara endeksli olduğu halde üzerinde bir vade olan ve vadesinden önce fiat paraya endeksli bir stabilparaya, mesela USDT’ye dönülemeyen ama ülkeler arası ele alış-verişte yine de kullanılabilen bir varlığın çıkabileceğini düşünüyorum.
Sonuç:
Stabilparaların kripto kullanımının dünyada artmaya devam ettiği ve Çinlilerin de Hong Kong üzerinden yeniden kripto alış-verişine izin verdikleri bir dünyada USDT ve USDC’nin yasaklanabileceğine ihtimal vermiyorum. Ancak, düzenlemecilerin en azından bu token’lar üzerine gitmek isterse ne yapabileceğini BUSD örneğinde görmüş olduk. USDT ve/veya USDC’ye yasaklama gelmesini ihtimal dahilinde görmüyorum ancak doların rezerv para statüsünü korumak konusunda, uzun vadede bu kriptoparaların dolara fayda getirebilecekleri kadar zarar da getirebileceğini düşünüyorum.
Kaynaklar:
1- https://tr.cointelegraph.com/news/is-this-the-year-stablecoins-explode
2- https://tr.cointelegraph.com/news/paxos-says-it-is-in-constructive-discussions-with-the-sec